Oefening 02 – Naar buiten

Aan de slag met planten:

Nu je bekend bent met de wildplukregels, kunnen we gaan kijken naar de soorten die je in kunt zetten voor eigen gebruik.
De 6 soorten die we uitgebreid bekijken zijn:

• Makkelijk te herkennen 
• nauwelijks of niet te verwarren met een giftige soort
• veilig in gebruik
• Komen ontzettend veel voor ( en dat overal ter wereld ) worden als onkruid gezien en zijn dus ook heel makkelijk te vinden 
• Van maart tot november te vinden en sommige zelfs het hele jaar door 

Mijn eigen ervaring is dat wanneer je gaat beginnen met het leren herkennen van planten, het fijn is te beginnen met een beperkt aantal soorten en deze in een jaar tijd helemaal door en door te leren kennen. Vaak kan dit vijftal al heel wat bieden en kun je lekker los gaan met experimenteren en ontdekken wat planten voor je kunnen doen.
Ik zeg altijd maar, beter ken je 5 planten heel goed dan 30 een beetje.
Het word hierna steeds makkelijker om je kennis uit te breiden.
Geef jezelf dus de tijd een aantal goed te leren kennen maar vooral heb plezier met ontdekken dan komt die kennis echt vanzelf.
Door de cursus heen gaan we zeker ook nog andere planten behandelen zodat je later kunt kiezen om je ook in deze veelvoorkomende inheemse soorten kunt gaan verdiepen.
In het eerste gedeelte gaan we aan de slag met :
Madeliefje, Brandnetel, Hondsdraf, Duizendblad en

Madeliefje ( Bellis Perennis ) 

‘’The rose has but a summer reign; The Daisy never dies’’
James Montgomery 

De wetenschappelijke naam van madeliefje staat voor eeuwige schoonheid.
Ze is dan ook het hele jaar door te vinden. Wel in mindere mate in de winter maar je zult haar altijd wel ergens tegenkomen. Dit ogenschijnlijk kwetsbare bloemetje kan namelijk tot wel -17 graden hebben, best een bikkel en een knipoog in de lange donkere wintermaanden dat die lente heus wel weer komen gaat.

Madeliefje zou 10% van de bloeiers over de gehele aarde vertegenwoordigen en komt dan ook ontzettend veel voor. Je kunt het bloemetje vinden in Europa, klein Azië tot Syrië en groeit tot op 2400 meter hoogte. Staat vooral in grasland ( weiland, gazons enregelmatig betreden en begraasde grasvelden), bermen, dijken en plantsoenen.

Inhoudsstoffen:

Saponinen hebben een reinigende en helende werking
Vitamine K fosfor kalium magnesium

Madelief word ook wel het ‘Arnica’ van de armen genoemd.
Heeft daarnaast een huid verjongend en verstevigend effect.
Madelief kan worden gebruikt bij de

• Onzuivere en vette huid
• Spierpijn
• Gewrichts en rugpijn
• verstuikingen, kneuzingen, zwellingen en blauwe plekken
• Moeilijk genezende wondjes
• Het verse bladsap zou je gezicht weer een frisse heldere tint bezorgen

Madelief is erg veilig in gebruik en kan zelfs worden ingezet bij baby’s en kinderen.

Makkelijke Madeliefjes zalf maken 

10 gram gedroogde madeliefjes ( of 20 gram verse madeliefjes ) 

Om schimmelvorming te voorkomen laat je de madeliefjes een dag goed drogen zodat het meeste vocht eruit is. Zelf werk ik waar het kan toch het liefst zoveel mogelijk met compleet gedroogde kruiden wanneer ik een olie maak ( tenzij het kruid in kwestie aan kracht verliest tijdens het drogen zoals de weegbree).

Nodig:

• 100 ml koudgeperste kokosolie
• 20 gram bijen of voor de vegan versie carnaubawas
• Pan RVS nooit metaal
• Glazen pot
• Zeef
• Kaasdoek
• Houten pollepel
• Schone gesteriliseerde pot of fles van donker glas

Hoe ga je te werk:

Verwarm je kokosolie au bain-marie. Hou je vuur laag, kokosolie smelt al bij 25 graden. Wanneer je kokosolie helemaal gesmolten is, voeg je je madeliefjes toe, totdat je je mengsel bijna niet meer kunt roeren. Laat je mengsel nu een paar uur staan ( 4-5). Roer elke 20 minuten.
Let erop dat de temperatuur niet boven de 40 graden komt en vul af en toe het water van je bain marie bij.

Giet het mengsel door een zeef met daarin een kaasdoek.
Een noedelpers ( IKEA heeft fijne voor een schappelijke prijs ) kan heel handig zijn om net die laatste restjes olie uit je doek te drukken.

Giet je olie over in een schone donkere fles, label de fles met de naam van de olie en datum.
De olie is tot een jaar houdbaar.

Zalf maken

Doe de 20 gram carnauba of bijenwas in een rvs of glazen kom en verwarm au bain-marie.
Smeltpunt Bijenwas : tussen de 60-61 graden
Smeltpunt carnaubawas: 82 graden

Wanneer de was warm genoeg is, kun je je madeliefjes olie toevoegen.
Zorg er wel voor dat je olie op ongeveer dezelfde temperatuur is als de was ( laat afkoelen niet laten stollen en desnoods je olie iets verwarmen).

Vul nu je potje met je mengsel en laat uitharden. Vervolgens label je je zalf met de naam van het product en datum.

De zalf is ongeveer 6 maanden houdbaar

Wanneer je de zalf wilt aanbrengen, gebruik dan een spateltje en raak je zalf zo min mogelijk aan. Zo voorkom je bacteriën in je zalf en blijft deze langer houdbaar.

Zuiverende Madeliefjes thee voor het gezicht:

Trek een sterke thee door de madeliefjes te overgieten met kokend heet water en laat deze 10 minuten te laten trekken. Drenk een schoon gaasje of zachte doek met de thee en reinig hier je gezicht mee na het wassen of stomen.

Madeliefje bij spierpijn of zware en vermoeide benen.

Doe 200 gram verse bladeren in de vruchtenpers.

Het gewonnen sap leng je aan met een alcohol van ongeveer 35% zoals een jenever.
Masseer hier je benen mee in.

Madeliefje in de keuken;

Deze plant is in zijn geheel eetbaar zowel de bloem als het eivormige blad smaakt een beetje naar veldsla. Madeliefjes zijn heel leuk om in te zetten ter garnering op koekjes, door zomerse salades of op een warme brandnetelsoep.

Kappertjes van Madeliefje

• 1 schone pot
• 0.5 l witte wijn azijn
• 2 sjalotten gesnipperd
• 1 teentje knoflook, geperst
• 1 eetlepel gekneusde peperkorrels
• 2 handenvol madeliefjesknoppen

Verwarm de azijn ( niet laten koken ). Voeg knoflook, sjalotten en de peperkorrels toe aan de azijn en laat circa 10 minuten in de warme azijn trekken. Zeef en laat de warme azijn afkoelen. Voeg nu de madeliefjes toe en laat een paar weken in een gesloten pot staan.

Tip: Kijk ook eens bij de natuurkok:
Hier verteld zij over de geneeskracht van madeliefje en hoe zij deze inzet.
Zet je geluid hard want de geluidskwaliteit van dit filmpje is niet optimaal, toch zeker de moeite waard om even te kijken want de inhoud is erg goed.

Grote Brandnetel Urtica Dioca

‘’Urtica heeft den naam gekregen van het branden want alsmen die aanreackt, ontsteekt sy onze handen’’.   
Macer floridus.

Brandnetel werd door de Germanen gewijd aan Thor de god van de donder, vruchtbaarheid en huwelijk. Wanneer men de plant bij zich droeg kende men geen vrees meer en werd ingezet als anti-demonisch middel.

Brandnetel is een inheems en veelvoorkomend kruid en zul je vooral aantreffen op stikstofrijke grond. Veel te zien in parken, bermen, lang gras en weilanden, bosranden.

Brandnetel word met recht vaak voorjaarsreiniger genoemd, het bevat veel Chlorofyl wat bindt met zware metalen waardoor deze makkelijk uit je lichaam te verwijderen zijn. Daarnaast werkt brandnetel als een diureticum ofwel vocht afdrijvend wat ook bijdraagt aan het reinigen van je lichaam.

Brandnetel zit boordevol met vitamine a, b, c en k. Het vitamine-C gehalte is zelfs 6 maal meer dan dat van een sinaasappel. Daarnaast is de plant zeer rijk aan calcium, fosfor, magnesium, kalium, koper, natrium, ijzer en silicium.

Doordat Brandnetel erg rijk is aan mineralen is deze erg voedend voor huid en haar maar ook een fijne om in te zetten bij herstel of vermoeidheid. Daarnaast bevat brandnetel veel proteïnen wel tot 25% van het gewicht. We noemen het dan ook wel met recht het superfood van eigen bodem.

De zaden zijn ontzettend rijk aan

Brandnetel is in te zetten bij huiduitslag, acne, zweren, vette huid en haren, vermoeidheid, voorjaarsvermoeidheid, herstel, en het voorkomen van nierstenen.
Werkt re-mineraliserend en stimuleert de bloedsomloop
Het is een fijn tonicum voor de hoofdhuid, haaruitval, roos, broze haren, mineralen

Gezichtsmasker met brandnetel

Nodig:

• halve kop brandnetelblaadjes.
• Lepel honing
• Scheutje water

Voeg een klein beetje water aan je brandneteltoppen toe om het vermalen makkelijker te maken, en maal in de keukenmachine of een vijzel totdat het een soort pasta word.
Wanneer de blaadjes goed gekneusd worden, breken de brandharen zullen deze niet meer steken.
Voeg een klein beetje honing toe en breng aan op gezicht en hals.
Laat 20-30 minuten zitten.
Was je mengsel weer af met lauwwarm water en smeer een hydraterende dagcrème.
Dit masker is heel fijn in te zetten bij de droge en oude wordende huid.

Brandnetel Pesto

Ingrediënten:

Een vergiet vol jonge brandneteltoppen ( pluk met handschoenen )
50g pijnboompitjes of walnoten,
25-50ml biologische olijfolie , 50g Parmezaanse kaas, klein scheutje citroensap
1 teentje knoflook, snufje zout

Blancheer de brandneteltoppen door deze 1 minuut in kokend heet water te laten.
Giet de toppen af en snij fijn.
Rooster je pijnboompitten of walnoten heel even op hoog vuur in een droge pan( kijk uit ze zijn snel aangebrand.
Doe nu de brandnetel, knoflook, noten of pitten en de rest van de ingrediënten in de blender en maak tot een fijne massa.

Gebruik brandnetel met mate, vanwege de zeer krachtige vocht afdrijvende werking kunnen je nieren overbelast raken bij gebruik van grote hoeveelheden. Hoe gezond ook, overdrijf het niet, dagelijks een kop brandnetelthee is echt genoeg.
Niet gebruiken tijdens de zwangerschap

Brandnetelchips maken Brandnetelchips – Homemade with Green

Met zijn antibacteriële werkzame stoffen ook als een conserveringsmiddel. Zo liet men een paar brandnetelblaadjes in de melk liggen om te voorkomen dat deze zuur werd. Ook werd in de tijd voordat er een koelkast kwam het vlees en vis in brandnetelbladeren gewikkeld om deze vers te houden.

Zo maak je een maceraat:

In dit geval gaat het om een warm maceraat.
Koud maceraat kan ook, hierbij laat je je olie met, het liefst gedroogde plantendelen, ongeveer een maand staan op een warme plek, zoveel mogelijk in de zon.

Wat is een maceraat of kruidenolie,

Door plantendelen te verwarmen, onttrek je de vet oplosbare ( ofwel lipofiele ) werkzame stoffen uit de plantendelen om deze vervolgens te kunnen verwerken als basis voor medicinale of cosmetische producten zoals zalf, zeep, deodorant en zelfs vaste of ‘solid’parfum of wanneer het om smaak en geurstoffen gaat in culinaire producten zoals een lekkere kruidenolie.

Stap 1.

Verzamel plant of bloemen afhankelijk van het gebruik en let erop dat deze er zo goed mogelijk uitzien ( geen plekjes, vlekjes, schimmel of vraat).
Je wil de planten zo schoon mogelijk plukken en vermijden de plantendelen te moeten wassen. Hierbij kun je namelijk heilzame stoffen wegspoelen en verhoog je door nog eens extra vocht toe te voegen, de kans op schimmelvorming.

Stap 2.

Snij je plantendelen zo klein mogelijk zodat deze zoveel mogelijk werkzame stoffen kan afgeven

Stap 3.

Schep je plantendelen nu in een schone gesteriliseerde glazen pot en overgiet met olie.
Zorg dat je plantendelen zeker 1 centimeter onder de olie staan. ( gebruik nooit een metalen bakje of kom omdat metaal reageert met de werkzame stoffen van de plant).
Je kunt hiervoor prima een goede zonnebloemolie gebruiken, dit werkt prima, is vrij neutraal qua geur en relatief goedkoop. Afhankelijk van je huidtype kun je ook prima een andere plantaardige olie gebruiken. Amandelolie werk heel verzorgend en is geschikt voor vrijwel ieder huidtype en dus bijna altijd een goede keuze.

Stap 4.

Giet een laag water in een wat grotere pan dan je glazen pot en breng het water aan de kook.

Stap 5.

Zet je vuur nu iets lager en zet je glazen pot met mengsel in je pan met kokendheet water.
Probeer met een thermometer in de gaten te houden dat je olie niet warmer word dan 40 max 50 graden. Boven de 50 graden, gaan ook kostbare werkzame stoffen van je olie verloren wat zonde is.
Het kan echt wel tot een uur of 5 duren totdat alle werkzame stoffen uit de plant in de olie zijn getrokken.

Hoe zie je dit:

Het planten materiaal drijft niet meer en is naar de bodem gezonken.
De kleur van je olie is veranderd.
Weegbree krijgt een prachtig groene kleur, st jansolie kleurt rood en goudsbloem olie diep geel-oranje.

Laat je maceraat nu afkoelen, dek af ( niet met een metalen deksel ) en laat nog een nachtje staan om goed na te trekken. In de ochtend, kun je de olie nog even zachtjes verhitten om deze vervolgens af te kunnen zeven.

Afzeven kun je doen; met een oud panty kousje, een speciaal hiervoor bestemde neteldoek ( online te bestellen en verkrijgbaar bij dille en kamille ) gaas of een schone theedoek.
Druk je mengsel in de doek door een zeef in een schone gesteriliseerde pot of fles.
Een noedelpers kan ook uitkomst bieden om echt de laatste restjes uit de doek te knijpen.
Let erop dat er geen condensvorming ontstaat tijdens het zeven.

Label je pot of fles ( het liefst van donker glas) met de naam van de plant en datum.
Bewaar op een donkere plek. Je olie is ongeveer een jaar houdbaar

Tip* Iets duurder maar wel tot 5 jaar houdbaar is jojoba olie. Dit komt omdat jojoba olie eigenlijk geen olie maar een hars is. Jojoba olie is vooral geschikt voor de onzuivere vette huid omdat het een talg regulerende werking heeft.